Afganistan sınırlarında yeniden güçlenen örgüt olarak bilinen Taliban kimdir, Taliban anlamı ne demen son zamanlarda en merak edilen konuların başında gelmeye başladı. Bir anda Afganistan’dan ülkemize akın akın Afgan uyruklu vatandaşların gelmesinden sonra daha bir merak edilen Taliban hakkında merak edilen tüm detayları sizler için derledik.
Taliban Kimdir, Taliban Anlamı Ne Demek?
1990’lı yılların başından bu zamana kadar dışarıdan aldıkları destekler ile beraber Taliban ismiyle kurulan ve Afganistan sınırlarında şeriat kanunları uygulanırken muhaliflere karşı katliamlar gerçekleştirmektelerdi. Kadınlara karşı dini gerekçelere dayanarak acımasız bir şekilde baskılar uygulamaya devam eden, ABD işgali başında her ne kadar yenilse bile 20 yıl aradan sonra daha güçlü bir şekilde ortaya çıktığı gözlenen silahlı grubun kim olduğu merak ediliyor.
ABD askerleri, 20 yıldır devam ettirdikleri savaşta Taliban ile anlaşarak, ilk aşamada belirlenen şartların yerine daha gelmeden Afganistan’dan geri çekiliyorlar. Bu çekilmeyi de kendileri için fırsat olarak belirleyen Taliban, sınır kapıları da dahil olacak şekilde birçok bölgeyi hızlı bir şekilde ele geçirdiler. Ele geçirdikleri alanlarda hükümete bağlı olan okullardan hastanelere ve mahkemelere kadar her alanı kapatarak çok acımasız kurallar koyarak, uygulamaya başladılar. 2001 yılında ABD’nin Afganistan’a karşı işgalini başlatmasının ardından yönetimden düşürülen fakat kısa zamanda bazı bölgelerde geri dönerek bugün bağımsız kaynaklardan her ne kadar doğrulanmasa bile ülkenin %85’lik alanını kontrol ettikleri iddia edilen Taliban’ın oluşumları meydana gelmeye başladı.
Taliban kimdir, Taliban anlamı ne demek soruları karşısında Afganistan ve Pakistan sınırlarında faaliyetlerine devam eden köktenci İslamcı hareket olarak öne çıkıyor. Silahlı millislere sahip oldukları biliniyor. Kelime anlamı olarak her ne kadar İslam Öğrencileri anlamına gelse bile dine dayatarak kadınlar üzerinde baskıcı tutumları ile hareket etmektedirler.
Taliban Nerede, Neden Kuruldu?
Taliban kimdir, Taliban anlamı ne demek gibi soruların karşısında bir yandan da nerede ve neden kurulduğuna dair detaylar merak edilmektedir. Arapça olarak talib yani öğrenci kelimesinin çoğulu olarak bilinen Taliban öğrenciler anlamına geliyor. Örgüt, ülkenin güney kısımlarındaki Molla Ömer Ahund liderliğinde ortalama olarak 50 medrese öğrencisinin bir araya gelmesi ile beraber 1994 tarihinde kuruldu. Aslen Kandaharlı olduğu bilinen Molla Ömer, bir süre Pakistan ardından da Kandahar kuzeyinde yer alan Meyvend ilçesinde medrese eğitimleri aldığı biliniyor. Sovyet işgaline karşı savaşlarda yer almışlardır.
Taliban nerede, neden kuruldu sorusu karşısında genel olarak gelenekçi bir yapıları olan Afgan toplumlarının içerisindeki hızla taraftarlar toplaması ve yükselen grup olarak amacını, Sovyet savası ile beraber akabinde patlak veren iç savaşlar sırasında ortaya çıkan savaş ağalarından kurtulmak olarak tanımlaması yapılabilir.
Taliban neden kuruldu konusunda kuruluş felsefelerinin Afganistan sınırlarında İslam’a dayalı bir şekilde yönetim getirmek olarak tanımlanıyor. Kurulmasının üzerinden sadece birkaç ay geçmesiyle medrese ve şeriat okulu öğrencileri olacak şekilde savaşçı sayıları ortalama olarak 20 binin üzerine çıktı. Kısa bir sürenin ardından Pakistanlı Peştun etnik kökenden Mevlana Samiul Hak liderliği ile Darul Ulum Hakkaniye medresesi öğrencilerinde önemli bir kesimi ile yine örgütlerin içerisine dahil oldular. Öğrenciler de hareketlerin mensuplarında büyük birçoğu ülkenin güney kesiminde Peştun kökenli olarak kişilerden ve Pakistan sınırlarındaki medreselerde eğitim gören mülteci ailelerin çocuklarından meydana gelmeye başlamıştı.
Taliban nerede, neden kuruldu konusunda analistler tarafından yapılan incelemelere bakılacak olduğu zaman örgütün kurulumundan bu zamana kadar en büyük destekçileri ve yol göstericileri Pakistan istihbarat teşkilatı olduğu belirlendi. Uzmanlar bu süreçlerde hem askeri eğitimin hem de maddi desteklerin paralel bir şekilde ISI tarafından sağlanıyor olduklarına dair dikkatleri çektiler.
Taliban kuruluşu hemen üzerinden çok geçmeden Afganistan sınırlarındaki ikinci büyük kent olan Kandahar’a karşı da saldırı düzenlediler. Talebeler örgütleri 3 Kasım 1994 tarihinde büyük bir direniş ile karşılaşmadan Pakistan sınırlarında olan kentin de kontrollerini ele aldılar. Bu durum bir yandan da zayıf durumda yer alan Kabil merkezi hükümetine karşı da darbe gibi yer aldı. Taliban kuruluşu, 1995 tarihinde ülke genelinde 12 kent üzerinde kontrolü ele geçirdiler. Ele geçirmiş oldukları şehirlerde kanunsuzlar olarak ortadan kaldırılması ve emniyet tesis edilmesi ile rahatlamalar meydana gelmişti.
Taliban kuruluşu ardından birçok olayda adı geçmiş olsa bile en son görevden uzaklaştırıldı. Amerika Birleşik Devletleri’nde meydana gelen 11 Eylül saldırılarının hemen ardından ABD yönetimi tarafından, Taliban’dan El Kaide Lideri Üsame bin Ladin’i teslim etmelerini talep ettiler. Taliban, Ladin’i misafir olarak gördüklerinden dolayı iade etmeyeceklerini bildirdiler. Bunun hemen ardından ABD, 7 Ekim 2001 yılında Kuzey İttifakı’nın da verdiği destek ile Taliban’a karşı operasyonlar başlatıldı. Operasyonun üzerinden çok geçmeden Kabil dahil ellerinde olan tüm şehirleri kayıp ettiği gözlenen Taliban, kale konumunda yer alan Kandahar’a çekilmek zorunda kaldılar ve burayı da kayıp ettikten sonra dağlara çekilmek zorunda kaldılar. 2002 yılından sonra örgüt gerilla mantığı ile ABD ve Batı destekli Kabil hükümetine karşı savaş vermeye devam ettiler.
ABD işgali üzerinden tam 20 yıldan daha fazla süre geçmiş olsa bile Taliban örgütü hala çökertilemedi. Batılı uzmanlardan gelen açıklamalara göre her ne kadar görevlerden uzaklaştırılmış olsa bile, yine yeniden güçlerini toplayarak gelen örgüt, ülkeler üzerinde potansiyel tehlike olarak gözleniyor. En çok da ABD ve NATO güçlerinin Afganistan sınırlarından çekilmesinin ardından Afgan ordularını mağlup edebilecekleri gözleniyor.
Afgan analistler tarafından Taliban örgütü için gelen açıklamalarda Pakistan’ın sağlamakta olduğu destekten dolayı Taliban’ın nereyse eski gücüne kadar çıktığını, yabancı olan güçlerin çekilmesinin hemen ardından kısa sürede Kabil’e kadar dayanabileceklerine işaret ediyor. Son 40 yıllık sürede işgaller ve iş savaşlardan dolayı yorgun düşen halkın yeniden kanlı bir savaşa gücü olmadığı gözler önüne alınsa bile, hem Afgan hem de merkezi hükümet Taliban’ın barış masasına oturmasını talep ediyor.
Taliban neden kuruldu karşısında Afganlar örgütten siyasi parti haine gelerek seçimlerde yer almalarını talep ediyor. Bu sayede Taliban örgütü halk üzerinde tabanında yer alıyor mu almıyor mu netlik kazanmış olacak. Fakat bu tekliflere Taliban örgütü sıcak bakmak yerine direk ret ediyor.
Afganlar neden Türkiye'ye göç ediyor?
Yaşanan son olaylardan sonra ülkemize akın akın gelen Afganlılar neden Türkiye’de sorusu bir hayli merak ediliyor. Afgan göçlerinin bir anda ülkemize bu kadar yönelmesi için gelen açıklamalara bakılacak olduğu zaman farklı durumlar ön plana çıkıyor. Konu ile ilgili olarak Dr. Gültekin tarafından gelen açıklama sırasında göç ettikleri gözlenen Afganların asıl hedeflerinin ülkemize gelmek olduğu öne sürüldü. Bir yandan da Afganların asıl amaçlarının daha çok batı ülkesine gitmek olduğu, batı ülkelerine gidebilmek için de ülkemizi mecburi bir geçiş güzergahı olarak kullandıkları öne sürülüyor.
Ülkemizin geçiş pozisyonları durumları göç ya da mülteciler için ortalama olarak 100 yıldır devam eden bir durum. Afganlar da bu yüzden ülkemiz üzerinden batıya geçmek için tercih ediyor. Şu an ülkemize yerleşmek için mi geldiler yoksa gerçekten denilen gibi sadece geçiş güzergahı olarak mı kullanılıyor net bilgiler yer almasa bile Afganlılar neden Türkiye’de sorusu akıllarda büyük bir soru işareti olarak kalıyor.