Türkiye’de her yıl binlerce işçi iş kazası geçiriyor ve bu durum hem çalışan hem de işveren açısından ciddi hukuki sonuçlar doğuruyor. İş kazası geçiren bir işçinin en temel hakkı tazminat talep edebilmesidir. Ancak bu hak yalnızca maddi zararların giderilmesiyle sınırlı değildir.
İş kazasının türüne, işçinin uğradığı zarara ve işverenin sorumluluk derecesine göre işçi veya yakınları maddi ve manevi tazminat, sürekli iş göremezlik ödeneği, destekten yoksun kalma tazminatı, cenaze yardımı gibi çeşitli haklara sahip olabilir. Bu yazımızda, iş kazası tazminatı ve yasal süreçleri tüm detaylarıyla ele alacağız.
İş Kazası Nedir?
İş kazası, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde tanımlanmıştır. Kısaca, işçinin işyerinde bulunduğu sırada, işverenin görevlendirmesiyle başka bir yerde çalışırken ya da işveren tarafından sağlanan taşıtla işe gidiş geliş sırasında meydana gelen olaylar iş kazası kapsamına girer.
Bu tanıma göre;
İşyerinde meydana gelen yaralanmalar,
İş seyahati sırasında yaşanan kazalar,
Servis araçlarında yaşanan trafik kazaları,
iş kazası sayılmaktadır.
İş Kazasında İşçinin Hakları Nelerdir?
İş kazası geçiren bir işçi ya da vefat halinde yakınları, kanunen birçok hakka sahiptir. Bunlar şunlardır:
Geçici İş Göremezlik Ödeneği: İşçinin raporlu olduğu dönemde SGK tarafından ödenir.
Sürekli İş Göremezlik Geliri: İşçinin kalıcı sakatlık yaşaması halinde ömür boyu maaş bağlanabilir.
Tedavi Giderleri: Tüm sağlık giderleri SGK tarafından karşılanır.
Maddi Tazminat: İş göremezlik, kazanç kaybı, tedavi giderleri işverenden talep edilebilir.
Manevi Tazminat: İşçinin yaşadığı acı, elem ve psikolojik zararlar için mahkemeden manevi tazminat talep edilebilir.
Ölüm Halinde Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İşçinin ailesi, bakmakla yükümlü olduğu kişiler bu tazminatı işverenden isteyebilir.
Cenaze ve Ölüm Yardımı: SGK tarafından cenaze masraflarının karşılanması mümkündür.
İş Kazası Sonrası İzlenecek Yasal Süreç Nasıl İlerler?
İş kazası sonrası sürecin doğru yönetilmesi, işçinin hak kaybı yaşamaması açısından önemlidir. İşte adım adım izlenmesi gereken süreç:
1. Kazanın Bildirilmesi
İş kazası meydana geldiğinde işveren, olayı en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmek zorundadır. Bildirim yapılmazsa işveren idari para cezası öder.
2. Sağlık Raporu Alınması
İş kazası geçiren işçi mutlaka sağlık kuruluşuna giderek durumunu belgelemelidir. Bu rapor, ileride açılacak davalarda en önemli delillerden biridir.
3. SGK İşlemleri
İşçinin geçici iş göremezlik ödeneği ve tedavi masrafları için SGK’ya başvuru yapılır.
4. Tazminat Davası
İşçi veya yakınları, işverene karşı iş mahkemesinde tazminat davası açabilir. Bu dava ile hem maddi hem de manevi tazminat talep edilebilir.
5. Ceza Davası
Eğer işverenin veya yetkililerin ihmali söz konusuysa, ayrıca ceza davası açılması da mümkündür.
İş Kazası Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Tazminatın miktarı, birçok faktöre bağlıdır. Bunlar arasında:
İşçinin yaşı,
Aylık kazancı,
İş gücü kaybı oranı,
İşverenin kusur oranı,
Kazanın gerçekleşme şekli,
önemli rol oynamaktadır.
Örneğin, genç yaşta sakat kalan bir işçi, çalışma hayatı boyunca gelir kaybına uğrayacağı için daha yüksek tazminata hak kazanır. Yargıtay kararlarında da işçinin gelecekteki kazanç kaybı dikkate alınarak hesaplama yapılmaktadır.
İş Kazası Davalarında Zamanaşımı Nedir?
İş kazası tazminat davası açmak için 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır. Ancak bazı durumlarda, örneğin cezai sorumluluk doğuran hallerde bu süre değişebilir. Bu nedenle iş kazası geçiren işçilerin vakit kaybetmeden hukuki destek almaları son derece önemlidir.
İşverenin Sorumluluğu Nedir?
Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’na göre işveren, işçilerin iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. İşverenin:
İş güvenliği tedbirlerini almaması, Koruyucu ekipman sağlamaması, Risk analizlerini yapmaması,
kazanın meydana gelmesinde sorumluluk doğurur. Bu durumda işveren tazminat ödemekle yükümlü olur.
İş kazası tazminatı, işçinin veya ailesinin uğradığı maddi ve manevi zararların giderilmesi için en önemli hukuki araçtır. Ancak bu süreç karmaşık ve teknik ayrıntılarla doludur. Kazanın SGK’ya bildirilmesinden tazminat davasının açılmasına kadar geçen süreçte iş kazası avukatı ile çalışmak hak kayıplarını önleyecektir.
Unutmayın, iş kazası sonrası haklarınızı bilmek ve doğru adımları atmak hem sizin hem de ailenizin geleceği için hayati önem taşır.