Dünya tarihinin en önemli kadın hükümdarı olarak gösterilen ve Ünlü Türk Hakanı Alper Tunga’nın torunu olan Tomris Hatun, Saka Türklerinin Anası olarak bilinmektedir. Kocasının ölümünden sonra devletin başına geçen Tomris Hatun, kazandığı zaferler ve Perslere karşı sürdürdüğü mücadele sayesinde dünya tarihi içindeki en önemli kadın figürlerinden biridir. Aynı zamanda Türk tarihinin ilk kadın hükümdarı olan Tomris Hatun, M.Ö. 6. Yüzyılda yaşadığı düşünülmektedir.
Destanlara konu olan Tomris Hatun, dünya üzerine birçok farklı kaynakta Saka Kraliçesi olarak anılmaktadır. Tomris Hatun ile aynı çağlarda yaşayan, Pers ve Medya bölgesinde hüküm süren Ahameniş İmparatorluğuna karşı çok büyük bir mücadeleye girişen Tomris hatun, barışçıl bir politika izlemesine rağmen, kahraman ve cesur tavırlarıyla tarihe geçmiştir. Sakaların bir kadın tarafından yönetilmesi ve Tomris Hatunun başlarda barışçıl ve savunmaya yönelik bir siyaset izlemesi, kısa sürede Perslerin Sakalara akınlar düzenlemesine neden olmuştur.
Pers akınları karşısında sürekli geri çekilen ve ardında sadece yakılmış ve talan edilmiş tarlalar bırakan Sakalar, savaşta üstünlük sağlayacaklarını düşündükleri bölgelerde Perslerle çarpışmışlar ve ardından yeni çekilmeye devam etmişlerdir. Pers ordusunun yıldırılmasında ve büyük kayıplar verdirilmesinde önemli bir etken olan bu savaş stratejisi, Tomris Hatun’un gücünü arttırmıştır. Sakaları bir türlü yakalamayı başaramayan Pers İmparatoru Büyük Kiros, yeniden İran’a dönmüştür. Savaş yoluyla Tomris Hatunu ve Sakaları yenemeyeceğini anlayan Pers İmparatoru, Tomris Hatun’a evlilik teklif etmiş ve teklifi kabul etmesi halinde Pers akınlarını durduracağını vaat etmiştir. Bunun bir oyun olduğunu düşünen Tomris Hatunsa teklifi reddetmiştir. Bunun üzerine Pers İmparatoru Büyük Kiros, Sakaların üzerine büyük bir ordu göndermiştir.
Pers ve Sakaların Destansı Savaşı!
Tomris Hatun yönetimindeki Saka Türklerini bir türlü yenemeyen Pers İmparatoru Kiros, bunun üzerine devleti içerden çökertmek için Tomris Hatun’a evlilik teklifinde bulunmuş ve evlilik teklifini kabul etmesi halinde Sakaları rahat bırakacağını söylemiştir. Pers İmparatoru Büyük Kiros’un bu teklifini Tomris Hatun’un reddetmesini gururuna yediremeyen Büyük Kiros, çok büyük bir Pers ordusu toplayarak, Saka Türklerinin topraklarına bu kez büyük bir orduyla girmiş ve Tomris Hatun’un üzerine yürümüştür. Pers İmparatoru Büyük Kiros tarafından toplanan büyük ordunun içinde aynı zamanda birçok vahşi köpekte yer almaktaydı. Savaş sırasında Sakaları yıldırmak için kullanılacak bu köpekler savaşta önemli bir rol oynamıştır.
Büyük bir Pers ordusuna karşı artık kaçma stratejisinin etkili olmayacağını ön gören Tomris Hatun, savaş için kendisine avantaj sağlayacak en uygun bölgeyi seçmiş ve burada savaş için hazırlıklar yapmaya ve Pers ordusunu beklemeye başlamıştır.
Pers ordusu ve Sakalar kısa süre içinde karşılaşmış ve aralarında az bir mesafe kala gece çöktüğü için savaşa başlanmamıştır. Birbirlerine yakın bir konumda mevzilenen her iki tarafta gece boyunca tetikte beklemiştir. Pers İmparatoru gece boyunca beklemek yerine bir hile düşünmüş ve her iki ordunun ortasında bir yere içinde; şarap ve kadınların bulunduğu bir çadır kurdurmuştur. Sakalara yakın bir yerde kurdurulan bu çadıra üstünlük kazanmak için baskın yapan Tomris Hatun’un oğlu ve beraberindeki bir grup asker çadırı ele geçirmiş ve içerde şaraplarla ve kadınlarla eğlenceye dalmışlardır. Tamda Pers İmparatorunun planladığı gibi işleyen süreçte, Kiros ani bir baskınla çadıra ordu göndermiş ve içerdeki tüm Saka Türklerini ve Tomris Hatun’un oğlunu katletmiştir. Oğlunun hileli bir tuzakla öldürülmesi üzerine tarihe de geçen bir yemin eden Tomris Hatun, Kiros’tan oğlunun intikamını almak için yemin etmiştir.
Tomris Hatun’un Zaferi!
Pers İmparatoru’nun tuzakla Tomris Hatun’un oğlunu öldürmesinin ardından sabahın ilk saatlerinde savaş başlamıştır. Ok atmada ve savaşçılıkta usta olan Saka Türkleri, Pers ordusunda daha ilk saatlerden itibaren büyük kayıplar verdirmişlerdir. Pers ordusunda yer alan ve savaş için özel yetiştirilen köpeklerle de başarılı bir mücadele yürüten Sakalar, kısa süre içinde savaşın kontrolünü ele almayı başarmışlardır.
Tomris Hatun yönetimindeki Sakalar, Türklere has savaş taktikleri ve büyük bir cesaretle Perslere karşı büyük bir zafer elde etmişlerdir. Daha savaş başlamadan önce oğlunun öldürülmesine (bazı kaynaklar esir alındığını ancak koz olarak kullanılmamak için intihar ettiğini yazmaktadır) çok üzülen ve intikam yemini eden Tomris Hatun, Pers ordusunu bozguna uğratmış ve Pers İmparatoru Büyük Kiros’u ölü ele geçirmişlerdir.
Tomris Hatun’un dünya tarihinde önemli bir yer edinmesinde etkili olan bu savaşta oğlunun ölümünden sonra yemin eden Tomris Hatun, savaş sonrasında yemini tutarak, Büyük Pers İmparatoru Kiros’un kesik başını kan dolu bir fıçının içine koymuş ve Kiros’u kanla doyuracağına dair ettiği yemini tutmuştur.
Tomris Hatun’un tarihte göstermiş olduğu bu başarı ve destansı zaferi sayesinde adı hala Türk toplumlarında kız çocuklarına verilerek yaşatılmaktadır. Bunun yanı sıra Tomris Hatun’un bu zaferi, batı sanatında birçok ünlü ressam tarafından resmedilmiştir. Ünlü Ressam Peter Paul Rubens’in Tomris Efsanesi adlı tablosu bu destanın tüm dünyada bilinmesinde etkili olmuştur.