Yunus Emre Kimdir?
1238 – 1320 yılları arasında yaşamış olan Yunus Emre, Türk halk şairi ve tasavvuf erbabıdır. Anadolu’da Türkçe halk şiirinin gelişmesine katkı sağlayan ve Türk tarihinin en önemli ozanlarından biri olan Yunus Emre, kendinden sonra gelen birçok önemli ismi etkilemeyi başarmıştır. Destansı hayat hikayesi ve yüzyıllar boyu süre gelen eserleriyle günümüzde hala sevilerek okunmaktadır.
Yalın edebiyat dili, güçlü üslubu ve ilham veren deyişleriyle Yunus Emre Anadolu’nun birçok farklı bölgesinde yaşamıştır. Eskişehir Sivrihisar ve Ankara Nallıhan bölgelerinde yetişen Yunus Emre, dönemim önemli isimlerinden biri olan Taptuk Emre dergâhında tasavvufi eğitimini almıştır.
Çocukluğu ve İlk Yılları
Doğum yılı kesin olmamakla birlikte çeşitli el yazmalarına göre 1238 yılı olarak kabul edilmektedir. Anadolu’nun en karmaşık ve zorlu dönemlerinden birinde dünyaya gelen Yunus Emre’nin doğum yeri hakkında da kesin bilgi yoktur. Ancak hakkında yapılan en güçlü rivayet Sakarya Nehri çevresinde bir yerde doğmuş olabileceğidir. Eskişehir Sivrihisar ilçesinde doğup yetiştiği ihtimali oldukça yüksektir.
Yunus Emre’nin birçok şiirinde adının Yunus olduğu geçmektedir. Şiirlerinde Yunus ile birlikte; Emre, Aşık, Biçare, Tapduklu, Miskin, Derviş, Koca gibi mahlaslara da rastlanmaktadır. Yaklaşık 11 şiirinde aşık anlamına gelen Emre mahlası geçmektedir.
Yunus Emre’nin çocukluğu ve ilk gençliğine yönelik birçok farklı rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetlerin ortak noktası, Yunus Emre’nin ilk olarak Hacı Bektaş – ı Veli Dergahında tasavvuf ile tanıştığı ancak asıl olgunluğa Hacı Bektaş – ı Veli’nin yönlendirmesiyle Taptuk Emre Dergahında eriştiğidir.
Yunus Emre hakkında yapılan rivayetlerin bir diğer ortak özelliği ise Yunus Emre’nin iyi bir eğitim gördüğüdür. Şiirleri incelendiğinde Yunus Emre’nin dönemin ilim ve felsefe alanında en ileri eğitimini almış olabileceği izlenimleri edinilmektedir. Bu konuda yapılan çalışmalar göstermiştir ki Yunus Emre eserlerinde; Hint, İran, Yunan, Roma mitolojisi, Kuran’daki kıssalar, Leyla İle Mecnun vb. klasik eserlere göndermeler yaparak ilmini kanıtlamıştır.
13’üncü yüzyılın ikinci yarısından sonra Yunus Emre, döneminin önemli isimleri Hacı Bektaş Veli, Ahi Evran vb. isimlerle birlikte; aşk, iyilik, insanı kamil, Allah sevgisi vb. konularda eserler veren sayılı isimler arasında sayılmıştır.
Hayatı boyunca; Kayseri, Tebriz, Sivas, Maraş, Bağdat, Şam, Urum, Şiraz vb. birçok farklı bölgeyi dolaşmıştır. Tasavvuf öğretisi içinde seyahatin müridi olgunluğa eriştiren önemli bir ritüel olması nedeniyle Yunus Emre’nin bu gezilerini yaptığı düşünülmektedir.
Edebi Kişiliği ve Eserleri
Yunus Emre hayatı boyunca güçlü rivayetlere göre 3 binin üzerinde şiir söylemiştir. Ancak, dönemin etkin isimlerinden biri olan Molla Kasım adlı bir zat tarafından bu eserlerin bini yakılmış, bini de suya atılmıştır. Molla Kasım tarafından şeriata aykırı bulunan şiirlerinin büyük bir bölümü imha edilmiştir.
Yunus Emre tarafından yazılan 417 şiirin 138’i aruz vezni ile diğerleri ise hece ölçüsü ile yazılmıştır. Yunus Emre’nin şiirlerini divan haline ne zaman getirdiğine dair net bir zaman olmasa da ilk defa 15’inci yüzyılda Bursa nüshası en eski eserler arasında kabul edilmektedir.
Yunus Emre’nin şiirlerinin yer aldığı iki farklı eser bulunmaktadır. Bunlar; Divan ve Risaletü’n Nushiye’dir. Divan’da Yunus Emre’nin; Fatih, Nuruosmaniye, Yahya Efendi, Karaman, Bursa nüshaları kullanılmıştır. Risaletü’n Nushiye ise mesnevi tarzında yazılmış ve toplam 573 beyitten oluşan öğüt kitabıdır.
Türk halk ve tasavvuf edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Yunus Emre’nin 1321 yılında ölmüş olabileceği düşünülmektedir. Ortaya çıkardığı sayısız şiir ve eserle Türk tarihinin yanı sıra dünya edebiyatı için de oldukça önemli isimler arasında sayılmaktadır.