Ankara Niçin Milli Mücadelenin Merkezi Olmuştur?
Ankara’nın milli mücadelede merkez olmasının nedeni, konumuna, özelliklerine ve o anki şartlara bağlı olarak meydana gelen bir karardır. Bu kararda en büyük pay, şüphesiz Mustafa Kemal Atatürk’e aittir. Neredeyse bireysel olarak verdiği kararlar arasında olan Ankara’nın milli mücadelenin merkezi olması, Atatürk’ün strateji açısından etkinliğini gözler önüne sermektedir. Ankara’nın mili mücadele döneminde etkinliği ve sonrasında başkent olarak kabul edilmesi, Nutuk’ta detaylarıyla anlatılmaktadır. Her ne kadar temsil heyetinin Ankara konusunda verdiği bir karar gibi görünse de, milli mücadelenin Ankara’dan yürütülmesi fikri Atatürk tarafından ortaya atılmıştır.
Ankara’nın Milli Mücadele Merkezi Olmasının Nedenleri
Milli mücadelenin Ankara’dan yürütülmesi kararının nedenleri şu şekildedir:
- Ankara, demir yolları açısından güçlüdür. Bu nedenle Ankara merkez alınarak aynı anda doğu ve batıya ulaşım sağlanabilir.
- İletişim yönünden Ankara avantajlıdır. Telgraf yoluyla haberleşmek Ankara’da oldukça kolaydır.
- Ülkenin her iki tarafı da rahatça takip edilebilmekte idi.
- Milli mücadelenin devamında yeni kurulacak devlet için geçmişi güçlü, merkezi bir başkent oluşturulması gerekmekte idi. Bu başkent de milli mücadele ile taçlandırılmış Ankara olacaktır.
- İstanbul’un açık denizlere kıyısı bulunmaktadır. Bu nedenle rahatça düşer. Ancak Ankara’ya yapılacak tüm saldırılar, sadece kara üzerinden gerçekleşebilir. Bu nedenle şehri korumak tek yönlü olarak daha kolay olacaktır.
- Milli mücadelede kullanılacak şehir, sonrasında TBMM’nin kurulacağı şehirdi. Mustafa Kemal bunu biliyordu. Düşman saldırısından anlık olarak değil, tüm ülke tarihi boyunca ülkesini koruyabilmek için TBMM’nin Ankara’ya kurulmasına karar verdi.
- Ankara, haberleşme yönünden güçlü olsa da ulaşım yönünden zor bir şehirdir. Her iki yönde de dağ aşılması gerekmektedir. Bu nedenle işgalin zor olacağı şehirlerden biridir. Bu sebeple Atatürk, bu şehrin milli mücadelede merkez olmasına karar vermiştir.
Temsil Heyeti Niçin Ankara’yı Seçmiştir?
Temsil heyetinin Ankara’yı seçmesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Atatürk’ün bu konuda tüm geçerli düşüncelerini ortaya koyması
- Ankara’nın düşman tehlikesinden uzak olması sayesinde rahat yönetime izin vermesi
- Meclisi Mebusan çalışmalarını izlemek konusunda rahat bir ortam meydana getirmesi
- Batı cephesine yakın olması
- İletişim yönünden güçlü olması nedenleri ile Temsil Heyeti Ankara’yı milli mücadele merkezi haline getirmiştir.
Ankara’nın Milli Mücadele Merkezi Olmasında Haberleşmenin Rolü
Haberleşme faktörü sayesinde Ankara’nın milli mücadele merkezi olması Ankara’da bulunan telgraf sisteminin o dönem için gelişmişliği ile ilgilidir. O dönemde telgraf ve hızlı iletişimin geliştiği nadir illerden olan Ankara, bu özelliği sayesinde milli mücadele sırasında Atatürk’ün yanında yer alan yöneticilerin haber almalarını sağlayacaktı.
Bunun yanında sahip olunan bu telgraf sistemi, doğu ile batıya aynı anda ulaşan telgraf yolları ile iletilmekte idi. Bu sayede sadece tek yönlü olarak değil, tüm yönlerden gelen ve giden telgraflar, Ankara’ya ulaşacaktı. Bu sistem, ani düşman baskınlarında ve düşmanların Ankara’ya ulaşma çabalarında büyük önem kazanmakta idi.
Ankara, sadece içinde bulunduğu dönem dikkate alınarak başkent veya milli mücadele merkezi olmamıştır. Atatürk, ileri dönemleri de düşünerek bu kararı vermiştir. Bu sayede ülkenin tam merkezinde bulunan bu şehrin içerisindeki telgraf ve haberleşme sistemlerini daha da ilerletmiş, bu sistemlerle ileri dönemlerde de vatan savunmanın mümkün hale gelmesini sağlamıştır.
Ankara, Hangi Dönemde Milli Mücadelenin Merkezi Olmuştur?
Ankara’nın milli mücadele merkezi olduğu dönem, Kurtuluş Savaşı dönemidir. Savaşın hemen ardından ve savaş sırasında, milli mücadele için bir merkeze ihtiyaç duyulmuştur. Özellikle İstanbul ile yaşanan anlaşmazlıklar, İstanbul yönetiminin himaye sistemini benimsemek istemesi gibi etkenler, bir merkeze ihtiyaç duyulduğunu gözler önüne sermiştir.
Ankara, Hangi Olaydan Sonra Milli Mücadelenin Merkezi Haline Geldi?
Ankara’nın milli mücadele merkezi olmasını sağlayan olay, İstanbul hükümetinin kesin surette İngiliz himayesi altına girmeyi talep etmesidir. Bu duyumdan sonra İstanbul Hükümeti ile kesinlikle ortak çalışılamayacağı anlaşılmıştır. Bunun yanında Ankara’da yapılan faaliyetlerden alınan sonuçların tatmin edici olması, tahmin edilen sonuçların elde edilmesi ve Ankara’nın avantajlarının yaşanarak öğrenilmesi, Ankara’yı kalıcı olarak ülke merkezi haline getirmiştir.
Ankara’nın Konumunun Milli Mücadeledeki Yeri
Milli mücadelede Ankara’nın konumu, İstanbul’a kıyaslanarak önem taşımaktadır. Ulaşımda yolların doğu ile batı arasında Ankara’dan geçmesi ulaşımı kontrol etmek açısından önem taşır. Bunun yanında deniz ulaşımının olmayışı, Ankara’yı İstanbul’a göre avantajlı kılmaktadır. Ankara’nın milli mücadele konusunda merkez kabul edilmesi, İstanbul Hükümeti’ne karşı bir tepki kararıdır.
Bu nedenle tüm özelliklere ve faaliyetlere İstanbul düşünülerek karar verilmektedir. İstanbul’un denizlerle olan bağlantısının onu zayıflattığını gören Mustafa Kemal, deniz bağlantısı olmayan bir şehrin daha kolay savunulacağını keşfetmiştir.
Denizin varlığı, şehrin hem kara hem denizden korunmasını zorunlu tutmaktadır. Ancak deniz yoksa, sadece kara savunmasını güçlü tutarak şehrin korunması sağlanabilmektedir. Bu nedenle Ankara, milli mücadele konusunda merkez kabul edilmiştir.
Atatürk, Hangi Olaydan Sonra Ankara’nın Milli Mücadele Merkezi Olması Kararını Kesinleştirmiştir?
Atatürk’ün milli mücadelede Ankara’yı merkez olarak istemesi Nutuk’ta belirli bir olaya bağlanmıştır. Bu olay, aslen tek bir kelimeden oluşmaktadır. İstanbul Hükümeti, Atatürk ve milli mücadele taraftarları ile iletişim kurmaya çalışırken, kendilerinden payitaht olarak söz etmekte idi. Bu kelime, Atatürk’ün İstanbul Hükümeti ile arasında ne kadar fark olduğunu ve İstanbul Hükümeti’nin asla cumhuriyete ve demokrasiye yanaşmadığını gösterir nitelikteydi.
Nitekim Atatürk Nutuk’ta, İstanbul Hükümeti’nin payitaht kelimesini benimsemesine karşılık Ankara’nın meclis olması gerektiğini savunmuştur. Bu şekilde cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının dildeki temelini atmıştır. Tüm anlaşmalar, meclis adıyla imzalanmış halkın demokrasi konusunda etkinliği, bu olayın ardından vurgulanmıştır.
Milli Mücadele Merkezi Olması, Ankara’da Neleri Değiştirmiştir?
Ankara’da milli mücadele merkezi olmasından sonra değişenler, koşullara bağlı iyileştirmelerdir. Bu iyileştirmeler, zaten Ankara’nın milli mücadelede merkez olmasının nedenini oluşturan sebeplerdir. Telgraf sisteminin iyi olması, Ankara’nın merkez olarak seçilmesinde etkendi. Ancak merkez olduktan sonra telgraf sistemi daha da ilerlemiştir. Önceden küçük aksaklıklar görülebilen sistem, bu kararın alınmasından sonra kusursuz çalışır hale getirilmiştir. Bunun yanında ulaşım, Ankara’nın milli mücadeledeki yerinden dolayı iyileştirilmiştir.
Özellikle tüneller açılarak doğu yönündeki ulaşım rahatlatılmıştır. Şehirde karargahlar oluşturulmuş, bu karargahlar ile yönetim işlemleri yapılmaya başlanmıştır. Sonrasında bu karargahlarda yapılan işlemler, kullanılan malzemeler, Ankara’daki Milli Mücadele Müzesi’ne konu olacaktır. Bu sayede Ankara, tüm konularda geliştirilerek doğru ve yeterli bir başkent haline getirilmiştir.