Vücudu saran damar sisteminde ortaya çıkan damar sertliği; en sık kalp, boyun ve beyni besleyenler damarlar ile bacaklarda görülüyor. Kimi hastaların hem kalp, hem bacak hem de beyin damarlarında olurken; kimilerinde de sadece bacaklarda ortaya çıkabiliyor. Bacakta ortaya çıkan damar tıkanıklıkları, en çok yürürken oluşan ağrıyla kendini belli ediyor. Dolayısıyla bu tür bir belirti ortaya çıktığında, bacak damarlarında sorun olduğunu düşünmek gerekiyor. Damar sertliğini oluşturan faktörler, bacak damar tıkanıklıkları için de geçerli. Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Soner Sanioğlu; sigara içmek, yüksek kolesterol ve ailesel damar hastalığı öyküsü gibi aslında yaygın olarak bilinen risk faktörlerinin bulunduğu hastalarda damar tıkanıklığına rastlamanın da mümkün olduğunu belirtiyor: “Hastalar bazen yürümekle ortaya çıkan ağrıyı önemsemeyebiliyor. Ancak ilerleyen dönemlerde bu belirtiye yara açılmaları, dinlenirken de ağrı yaşanması hatta uzuv kayıplarına kadar gidebilen sonuçlar eklenebiliyor.”
YÜRÜRKEN GELEN AĞRIYLA BELİRTİ VERİYOR
Bacak damarlarında ortaya çıkan ağrı, kimi zaman genel bir damar rahatsızlığının belirtisi de olabiliyor. Bu durumda kalp ve boyun damarlarının da incelenmesi gerekiyor. Bacak damarlarında sorun olan hastaların çoğunlukla kalp damarları nedeniyle sıkıntı yaşadığını söyleyen Prof. Dr. Soner Sanioğlu, dikkat edilmesi gereken belirtileri şöyle anlatıyor: “Kişiyi yürürken durduran bir ağrı oluşursa, bundan şüphelenmek ve gerekli incelemeleri yapmak önem taşıyor. Sözünü ettiğimiz ağrı yürürken ortaya çıkıyor, biraz dinlenince kayboluyor, sonra yine hissediliyor. Kişi, ağrı geldiğinde çevresine fark ettirmemek için vitrine bakar gibi davranıyor. ‘Vitrin hastalığı’ adını da buradan alıyor. Bunun başka sebepleri de olabiliyor ama en sık damar rahatsızlıkları nedeniyle ortaya çıkıyor.”
HASTALIK YOK, HASTA VAR!
Damar tıkanıklığının tanısında bazen ultrasonografik, bazen de anjiyo gibi invaziv yöntemler kullanılıyor. Eğer hastada sadece yürürken ortaya çıkan bir ağrı varsa, bu durum sosyal yaşamını etkilemiyorsa, uzuv kaybı yaratabilecek bir durumu ya da yarası yoksa öncelikle ilaç tedavisi uygulanıyor. İstenilen sonuç alınamazsa bu kez iki seçenek gündeme geliyor. Balon ya da stentle damarlar açılıyor veya cerrahi olarak bacağın kanlanması sağlanıyor. Her damar tıkanıklığının açılmak zorunda olmasa da tedavi edilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Soner Sanioğlu, “Bu tür rahatsızlıklarda, belirgin olarak yaşamı etkileyen hastalığa karşı yaklaşım yani kişinin kendine bakması gerekiyor. Risk azaltıcı ilaçların düzenli kullanılması ve yaşamında bazı değişiklikler yapması önem taşıyor. Örneğin, hastanın kalp damarı açılır ama kişi sigara içmeye devam ederse, ilaçlarını düzenli kullanmazsa kalp krizi geçirme riski yükselir. Dolayısıyla tedavinin mutlaka yapılması, hastanın yaşam değişikliği konusunda cesaretlendirilmesi ve bunun öneminin vurgulanması şart! İlaç tedavisiyle yanıt alınamayan durumlarda ise girişimsel tedaviye ihtiyaç duyuluyor: Cerrahi, balon veya stent... Bunların dışında ayrıca aterektomi cihazları ile birtakım başka yöntemler de var. Dolayısıyla hangi tedavi şeklinin hasta için daha doğru ve iyi bir seçenek olduğu hem kişiye hem de diğer sağlık problemleri ile birtakım faktörlere bağlı olarak değişiyor. Bu sürecin; hastalık yok, hasta var mantığıyla, kişiye özel olarak değerlendirilmesi gerekiyor. Eğer tıkanıklık yukarı kısımda ve kısaysa daha çok stent tercih ediliyor. Çok uzun boylu ve çok zamandır var olan darlıklarda ise cerrahi devreye giriyor. Ama burada bir nokta var: Balon ya da stent düşünülerek yapılacak tedavinin, hastanın ilerideki cerrahi şansını yok etmemesi gerekiyor” diyor.
BU ÖNERİLERE DİKKAT!
Özellikle aile öyküsünde kalp ya da damar rahatsızlığı olduğu bilinen kişilerin, yürürken onları durmaya zorlayan ağrıları olması halinde mutlaka bir uzmana başvurması gerekiyor. Bu durum, yüzde 100 olmasa da altta yatan bir damar hastalığına işaret edebiliyor. Ancak bazen benzer sorunların omurilik kanalında sıkışıklık (dar kanal hastalığı) ile bazı toplardamar rahatsızlıklarında da görülebildiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Soner Sanioğlu, damar sağlığını korumak için alınması gereken önlemleri ise şöyle anlatıyor: “Genetik faktörler değiştirilemeyeceği için kişinin varsa tansiyon sorununu kontrol altına alması, Akdeniz tipi beslenmesi, sigara kullanıyorsa bırakması ve egzersiz yapması damar sağlığı açısından büyük önem taşıyor.”