Genellikle bir sorunun belirtisi olan mide bulantısı, kusma hissiyle birleştiğinde kişinin günlük yaşamını zorlaştırıyor. Bu problemden kısa sürede kurtulmak için bulantının kaynağının belirlenmesi ve buna yönelik önlemler alınması gerekiyor. Memorial Kayseri Hastanesi Gastroentereloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan, mide bulantısı hakkında bilgi verdi.
Bulantının nedeni her zaman mide olmayabilir
Mide bölgesindeki rahatsızlıkla beraber kusma hissinin oluşmasına mide bulantısı adı verilmektedir. Yetişkinlerin nerdeyse yarısı her yıl 1 defa bulantı şikayetiyle karşı karşıya kalmaktadır. Bulantının nedeni her zaman mide kaynaklı olmayabilir.
Mide bulantısının kaynağının belirlenmesi önemli!
Gastroözofagal reflü hastalığı mide içeriğinin geri gelmesine sebep olarak midede yanma ve bulantı hissi yapabilir. Bakteri ve virüsler mideyi etkileyerek bulantıya yol açabilir. Gıda kaynaklı bakteriler gıda zehirlenmesine sebep olup bulantı yapabilir. Başta kanser hastalarında kullanılan kemoterapi ilaçları olmak üzere çok sayıda ilaç bulantı nedenidir. Hareket hastalığı ve deniz tutması olanlarda, beyne iletilen mesajların duyularla senkronize olmaması mide bulantısı, baş dönmesi veya kusmaya neden olabilir.Yoğun ağrı, bulantı semptomlarına katkıda bulunabilir. Özellikle pankreatit, safra kesesi ve böbrek taşları gibi ağrılı durumlar bulantının nedenidir. Baharatlı veya yüksek yağlı yiyecekler gibi belirli yiyecekleri aşırı yemek mideyi bozabilir ve mide bulantısına neden olabilir. Alerjiniz olan yiyecekleri yemek de mide bulantısına neden olabilir.Midede veya ince bağırsaktaki ülserler veya yaralar mide bulantısına yol açabilir. Yemek yediğinizde, ülser yanma hissine ve ani mide bulantısına neden olabilir.Vertigo yani kulak kristallerin oynaması ve kulak enfeksiyonları bulantı-kusma veya baş dönmesi yapabilir. Bağırsak tıkanıklığı yani ileus, kalp krizi, menenjit, migren, karaciğer yetmezliği veya karaciğer kanseri olanlarda bulantı ilk bulgulardan olabilir.
Mide bulantısıyla birlikte bu belirtiler varsa ciddiye alın
Mide bulantısı; ezici göğüs ağrısı, yoğun bir baş ağrısı, çene ağrısı, terleme veya sol kolda ağrı gibi kalp krizi semptomları eşlik ediyorsa derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Boyun tutulması, ense sertliği, nefes almada zorluk ya da bilinç değişikliği ile birlikte ortaya çıkan mide bulantısında ise menenjit-beyin kanaması durumu sözkonusu olabilmektedir. Öte yandan, zehirli bir madde solunduğundan ya da yutulduğundan şüphe edilirse acil tıbbi yardım gerekir. Mide bulantısı nedeniyle 12 saatten fazla yeme ve içme olmadıysa kesinlikle uzman doktordan görüş alınmalıdır. Ayrıca şiddetli karın ağrısı veya kramp, bulanık görme, yüksek ateş ve boyun tutulması, baş dönmesi, aşırı susuzluk, zayıflık, seyrek-koyu idrara çıkma varsa dikkatli olunmalı ve vakit kaybetmeden bir sağlık kurumuna gidilmelidir.
Bu öneriler mide bulantısını azaltıyor
Araçların ön koltuğunda oturmak hareket hastalığını hafiflettiği için bulantı oluşmayabilir. Hareket hastalığına, bir antihista minik olan dramamin gibi ilaçlar veya deniz tutmasını hafifletmek için skopolamin içeren bantlar yardımcı olabilir. Mide bulantısının altında yatan nedeni gidermek için ilaç kullanmak yardımcı olabilir. Reflü için mide koruyucular veya baş ağrısı için ağrı kesiciler alınabilir. Vücudun susuz kalmaması için gerekli sıvı desteği almak mide bulantısının oluşturabileceği komplikasyonları azaltır. Su veya elektrolit içeren sıvılardan, sık yudumlar almak iyi gelir. Yiyecekleri yeniden yemeye başladığınızda, mideniz sakinleşene kadar BRAT diyetine (muz, pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmek) bağlı kalmanız faydalı olacaktır. Yemeklerden sonra yoğun fiziksel aktiviteden kaçınmak da mide bulantısını en aza indirebilir. Baharatlı veya yüksek yağlı yiyeceklerden kaçınmak bulantıyı engelleyebilir.
Boş bir mide ya da güçlü kokulu yiyecekler mide bulantısını tetikleyebilir veya daha da kötüleştirebilir. Bulantıya neden olma olasılığı daha düşük olan gıdalardan olan kraker, kızarmış ekmek gibi basit yiyecekler bulantıya iyi gelebilir. Yemek kokuları mide bulantısını tetikleyebilir. Bu nedenle, dondurma, jöle, soğutulmuş meyveler gibi daha az koku üreten soğuk gıdalar tüketilerek bulantının oluşması engellenebilir. Protein açısından zengin yemekler, mide bulantısını azaltmada yüksek karbonhidratlı veya yüksek yağlı yemeklerden daha üstündür. Protein, gastrin salgısını artırarak mide aktivitesini normalleştirmeye yardımcı olabilir. Kafeinsiz çay veya taze meyve dilimleri ile su içmeyi deneyin. Yemek pişirirken ve hazırlarken gelen koku mide bulantısını artırabilir. Mümkünse mutfakta uzun süre kalınmamalıdır.
Mide bulantısı ve kusma, ağzınızda hoş olmayan bir tat bırakabilir ve bu da yemek yemenizi engelleyebilir. Bunun için dişlerinizi düzenli olarak fırçalayın. Çok tatlı, baharatlı, güçlü kokusu olan yiyecekler ile alkol ve kafeinden uzak durun. Migren ataklarını tetikleyebilen titreyen ışıklı ortamlar, ısı ve nem ile deniz yolculukları, parfüm ve yemek kokuları gibi güçlü kokulu ortamlarda bulunmayın. Kızartılmış yiyecekler, peynir ve süt gibi süt ürünleri, et ve lifli gıdalar tüketmeyin. Düz yattığınızda reflü artar, mide bulantısı ve genel rahatsızlık hissini artırabilir. Mideyi sıkıştırmak yani sıkmak fazla hareket bulantıyı arttırır. Onun için az hareket, dik durma ve karnı sıkıştıracak durumlardan uzak durmak faydalı olabilmektedir. Yemekten sonra en az 30 dakika uzanmaktan kaçının, çünkü bu durum mideye baskı uygulayarak mide bulantısını daha da kötüleştirebilir. Kapalı ortamlarda pencere açmak veya bir vantilatörün önüne otururak beklemek iyi gelebilir.
Temiz hava, birçok insanda mide bulantısı semptomlarını hafifmektedir.B oynun arkasına yerleştirilen yatıştırıcı, serin bir kompres mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Mide bulantısında meydana gelen vücut ısısındaki artışı engeller. Bulantı semptomlarını hafifletmek için vücudun belirli bölgelerine baskı uygulanabilir. Bileğin iç kısmı gibi. Basınç noktasına dairesel hareketlerle birkaç dakika bastırmak bulantıyı hafifletecektir. Meditasyon ve derin nefes alma birçok soruna iyi gelmektedir. Burnunuzdan yavaşça nefes alın, nefesinizi üç saniye tutun ve yavaşça nefes verin. Papatya çayı mide bulantısına iyi gelmektedir. Mide bulantınız olduğunda uyumanıza yardımcı olabilecek yatıştırıcı bir etkiye sahiptir. Sitrik asit içeren limon, sindirime yardımcı olduğu ve mideyi yatıştırdığı bilinmektedir.
Suya sıkılmış limon suyunu yudumlayarak gün içinde içmek yararlı olabilir. Mide bulantısı kabızlıktan kaynaklanıyorsa limonlu ılık su içmek bağırsaklarınızı uyarabilir. Zencefil, mide bulantısı için tartışmasız en popüler ev ilacıdır. Taze zencefil kökü demlenerek içilebilir. Nane yağının kemoterapi tedavisine bağlı mide bulantısıyla mücadelede güvenli ve etkili bir yol olduğu bilinmektedir. Nane kapsülü alınabilir veya nane çayı denenebilir. Hamilelikle ilişkili mide bulantısı için bir tedavi olarak B-6 vitamini (piridoksin) ve antihistamin doksilamin kombinasyonu araştırmalar sonucunda onaylanmıştır. B-6 vitamini günde 30- 100 miligram arasında, 1 ila 3'e bölünmüş dozlarda 3 haftaya kadar alınabilir. Bununla birlikte, çok fazla B-6 vitamini alınması mide bulantısı şikayetlerini kötüleştirebilir. Anormal kalp ritmi, karıncalanma, kas tonusunda azalma gibi ciddi yan etkilere de neden olabilir.