Değerli okurlarım bu makalemde 31 Mart yerel seçimlerinin yaklaştığı bu günlerde belediye karar organı olan belediye meclisi üyelik seçimleri, geçerli oya göre matematiksel parti üyelik tahsisi, büyükşehir belediye meclisinin oluşumu gibi hususlara açıklık getirilecektir.

Mahalli idareler seçimlerinde usulen belediye başkanını ayrı o pusulası ile belediye meclis üyelerinin seçimleri ayrı oy pusulasına tercih yaparak seçeriz. Bu sebeple nadiren de olsa belediye başkanı başka bir partiden, meclis üyeliğinde oy aritmetiğine göre yetkiyi başka bir partiye verildiğini görmekteyiz.

31 Mart seçimlerinden büyükşehir belediye meclis üyesi için oy kullanılmayacak, bunun yerine büyükşehir belediye meclisi üyeleri ilçe belediye meclisine seçilen üyelerden ilgili yasanın (2979 Sayılı Kanun) belirlediği hükümlere göre seçilmiş sayılacaktır.

Buna göre seçim bölgesinin nüfus oranına göre kademeli olarak artan belediye meclis üyesi yasadan olduğu gibi:

b) Belediye meclisi üyelikleri için son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre:

Nüfusu 20 001'den 50 000'e kadar olan beldelerde 15

Nüfusu 50 001'den 100 000'e kadar olan beldelerde 25

… olarak belirlenmiştir.

Son nüfus sayımına göre bazı yerleşim yerlerinin nüfusu belirtilen sınırları aşmış olma ihtimali yüksek olduğundan meclis üye sayısında da artış olacaktır. Büyükşehirlerde bu artış direk büyükşehir meclislerini de etkileyecektir. Örneğin Antalya Kepez ilçesi 500 bin sınırını geçtiğinden meclis üye sayısı 37 den 45 e çıkacak, büyükşehir meclisinin üye sayısı 101 den 107 ye yükselecektir.

İlçeden Büyükşehir Meclisine Katılacak Üye Sayısı Nasıl Belirlenir?

Kanun bu konuya açıklık getirmiş ve buna göre büyükşehir meclisine katılacak üye her ilçenin meclis üye sayısının beşte biri alınmak üzere bulunacak toplam sayıdır. Seçilen belediye başkanı bu üyelerin dışında doğal üye olarak büyükşehir meclisine katılır.

İlçe Nüfusu

İlçe Meclis Üye Sayısı

Büyükşehire Gönderilecek Üye 1/5

Kontenjan

Toplam Büyükşehire Katılacak Üye

50.000 – 100.000

25

5

3

5 + Belediye Başkanı

Buna göre bu nüfuslu ilçede 3 kontenjan ayrı olmak üzere, aday listesi 22 kişi olarak oluşturulacak, toplam üye 25 olarak seçim müdürlüğüne teslim edilecektir.

Belediye Meclis Üyesi Hangi Sayıda Nasıl Tahsis Olunur?

Kanunun 23 üncü maddesinde açık yazılan ancak hesaplama taktiği gereken hüküm şöyledir.

Seçim bölgesinde geçerli oy toplamının onda birine 1/10 tekabül eden sayı, bütün partilerin ve bağımsız adayların aldıkları oy oranından çıkartılır.

Bu çıkarmadan geriye oyu kalmayan, yani %10 barajının altında oy alan siyasi partiler veya bağımsız adaylar üye tahsisinde hesaba katılmaz.

Yapılan çıkarmadan geriye oyu kalan siyasi partilerin ve bağımsız adayların isimlerinin oyları bunların hizalarına yazılır. Bu oy sayıları önce bire, sonra ikiye, üçe, dörte…. Örnek ilçemizin üye sayısına yani yirmi ikiye kadar bölünür.

Elde edilen paylar siyasi parti ayrımı yapmaksızın en büyükten en küçüğe doğru sıralanır. Meclis üye sayısı kadar üyelikler, payların sahibi olan partilere veya bağımsız adaylara sayıların büyüklük sırasına göre tahsis olunur.

Kontenjan adayı gösterilen bu seçim bölgesinde belediye başkanlığını kazanan değil, geçerli oyların çoğunu alan siyasi partinin kontenjan adayları belediye meclis üyeliğini kazanmış olur. Böylece meclis aritmetiğinde söz hakkını eline almış olur. Ayrıca büyükşehir meclisine daha çok meclis üyesi göndermiş olur.

Geçerli Oylara Göre Kaç Meclis Üyesi Tahsis Edilir?

Buraya kadar açıkladıklarımızı örneklendirelim.

Örnek: 55.000 nüfusu olan bir büyükşehir ilçe belediyesinde 42.500 oy oranı, geçerli oyların toplamı 40.000 dir. Buna göre meclis üyesi 22, kontenjan sayısı 3, büyükşehire katılacak meclis üyesi doğal üye belediye başkanı ile 5 artı 1 dir.

Belediye Başkanlığı Oyu

Meclis Üyeliği Aldığı Oy

Baraj Oyu

Kalan Oy

Meclis Üyeliği Yüzdesi

Yüzde 10 Çıktıktan Sonra

A PARTİSİ

16.400

15.100

4.000

11.100

37,75%

27,75%

B PARTİSİ

15.100

16.400

4.000

12.400

41,00%

31,00%

C PARTİSİ

7.300

7.300

4.000

3.300

18,25%

8,25%

D PARTİSİ

1.200

1.200

4.000

-2.800

3,00%

0,00%

Buna göre aşağıdaki sonuçlara ulaşılır ve devamında üye tahsis sayılarına geçilir.

Yapılan bu işlemden sonra meclis üye sayıları aşağıdaki gibi tahsis edilecektir.

Meclis Üye Tahsisi

Meclis Üye Sıralaması

Parti

Aldığı Oy

1

Büyükşehir Kontenjan 1. Sıra

B Partisi

2

Büyükşehir Liste 1. Sırası

B Partisi

12.400

3

Büyükşehir Liste 1. Sırası

A Partisi

11.100

4

Büyükşehir Liste 2. Sırası

A Partisi

5550

5

Büyükşehir Liste 2.Sırası

B Partisi

6.200

6

Liste 3. Sıra

B Partisi

4.133

7

Liste 3. Sıra

A Partisi

3.700

8

Liste 1. Sıra

C Partisi

3.300

9

Liste 4. Sıra

B Partisi

3.100

10

Liste 4. Sıra

A Partisi

2.775

11

Liste 5. Sıra

B Partisi

2.480

12

Liste 5. Sıra

A Partisi

2.775

13

Liste 6. Sıra

B Partisi

2.067

14

Liste 6. Sıra

A Partisi

1.850

15

Liste 7. Sıra

B Partisi

1.771

16

Liste 2. Sıra

C Partisi

1.650

17

Liste 7. Sıra

A Partisi

1.586

18

Liste 8. Sıra

B Partisi

1.550

19

Liste 8. Sıra

A Partisi

1.388

20

Liste 9. Sıra

B Partisi

1.378

21

Liste 9. Sıra

A Partisi

1.233

22

Liste 10. Sıra

B Partisi

1.240

23

Liste 10. Sıra

A Partisi

1.110

24

Kontenjan 2. Sıra

B Partisi

25

Kontenjan 3. Sıra

B Partisi

Böylece örneğimizdeki büyükşehir ilçesinde geçerli oya göre meclis üye tahsisleri yapılmış, A Partisi belediye başkanı seçilmesine rağmen daha az meclis üye oyu alarak aritmetik çoğunluğu B partisine meclis üstünlüğünü kaptırmıştır.

Büyükşehir belediyesine B partisi 3, A partisi 2 üye göndermiş, ilçe belediye meclisinde B Partisi 13, A Partisi 10, C Partisi 2 üye ile temsil edilecektir.