Sırları hala çözülemeyen Nemrut Dağı hangi ilimizde?

Ülkemizin tarihi ve turistik mekanlarından biri olan Nemrut Dağı, günümüzde hala varlığını sürdüren heykelleriyle gizem dolu bir geçmişe yolculuk edilmesini sağlıyor. Yılın her döneminde yerli ve yabancı turist akınına uğrayan Nemrut Dağı’nın gizemi halen araştırılmaya devam ediliyor.

Geçmişi antik dönemlere kadar uzanan Nemrut Dağı ve dağın yamaçlarında bulunan tarihi eserler, 1881 yılına kadar keşfedilmeyi beklemişti. Söz konusu yıl içerisinde Diyarbakır’da yol yapım çalışmaları esnasında tesadüfen denk gelinen bu antik yapılar bir döneme ışık tutmaya başladı. Bölgede yapılan ilk araştırmalarda görevli olan mühendis Charles Sester, Nemrut Dağı’nda bulunan heykellere dair kalıntılar buldu. Araştırmaları sonucunda bu kalıntıların eski çağlarda bu topraklar üzerinde medeniyet kuran Asurlulardan kalma olduğunu düşündü.

Diyarbakır’da yürütülen yol yapım çalışmaları esnasında tesadüfen bulunan bu kalıntıların dünyaya duyurulmasının ardından Almanya’dan gelen bilim adamı Otto Puchstein, mühendis Charles Sester ve ekibiyle birlikte derin araştırmalar yapmaya başladı. Zaman içinde genişletilen arkeolojik kazı çalışmalarıyla birlikte pek çok eser toprak altından gün yüzüne çıkartılabildi.

Tarihi Kalıntılar Arasında Grekçe Kitabe Bulundu
Uzun süren ve kapsamlı bir arkeolojik çalışmanın sonucunda gün yüzüne çıkarılan tarihi kalıntılar arasında Grekçe yazılmış bir kitabe bulundu. Alman bilim adamı Otto Puchstein, bu kitabenin Nemrut Dağı’nın sırrı ile ilgili olduğunu düşündü. Antiochos yasalarının bulunduğu öğrenilen bu kitabe ile Nemrut Dağı’nda bulunan bu antik kalıntıların sırları aydınlanmaya başlandı. Kommagene Uygarlığı’na ait olduğu bilinen bu tarihi kalıntıların bu uygarlığın kralı olan 1. Antiochos’un emriyle yapıldığı keşfedilmiş oldu. Ancak kitabede yer alan yazıtlarda, o çağlarda sanki sonradan bulunulacağı ön görülmüşçesine yapılmış olan heykellerin hangi tanrılara ait oldukları da dahil olmak üzere pek çok detaylı bilgi bulunuyordu.

Nemrut Dağı Tümülüsü
Kommagene Kralı 1. Antiochos, dönemindeki tüm kültürleri birleştirme hedefi olan vizyoner bir kralmış. Bu amacını uygulamaya geçirmek için yani tüm kültürleri tek bir çatı altında toplamayı başarabilmek için, başka kültürlerde inanılan tanrıların bir araya gelmesini sağlayacak heykelcikler yaptırmış. Kral 1. Antiochos’un emriyle yaptırılan bu heykeller, dağın tam tepesine inşa edilmiş olan Tümülüs’te yer alıyor. Bu alan küçük kırma taşların bir araya getirilerek nizami bir şekilde yerleştirilmesiyle oluşturulmuş.

İnşaasının milattan önce 1. yüzyılda yapıldığı tarihi kaynaklarda yer alan bu yapı fiziki özellikleriyle de dikkat çekiyor. Zira yapıldığı dönemde yaklaşık 55 metre yüksekliğinde olan Tümülüs günümüzde, yerden 50 metre yükseklikte bulunuyor. Oldukça geniş bir alana yayılan Tümülüs’ün çapının 150 metre olduğu ölçülmüş. Kommagene Kralı 1. Antiochos’un aynı zamanda bu Tümülüs üzerinde kendisi için hazırlatmış olduğu mezarı da bulunuyor. Yıl içinde binlerce yerli ve yabancı turist ziyaret ettikleri bu Tümülüs’ün tepesinden gün doğumunu ve gün batımını tüm ihtişamı ile izleyebiliyor.

Tümülüs Terasları

Tümülüs mimari açıdan üç adet terasla çevirili bir yapıya sahip. Kommagene Kralı 1. Antiochos’un şerefine düzenlenen dini ve resmi törenler bu alanlar üzerinde gerçekleştiriliyordu. Doğu bölgesinde kalan terasın üzerinde her biri yaklaşık 10 metre yüksekliğinde tahtların üzerinde sıra halinde oturtulmuş olan ve yüzleri güneşe bakan dev tanrı heykelleri bulunuyor.

Doğu terasında dev tanrı heykellerinin yanı sıra hayvan heykellerine de rastlanılabiliyor. Zira inanışa göre gökyüzünün hakimiyetini simgeleyen koruyucu kartal, yeryüzü hakimiyetini temsil eden koruyucu aslan heykelleri Tümülüs’ün bu terası üzerinde bulunuyor. Bunların yanından Yunan tanrıları olarak bilinen Zeus, Apollon ve Herakles’e ait olduğu düşünülen tanrı heykelleri de bulunuyor.

Batı terasında da doğu terasında olduğu gibi pek çok tanrı heykeli bulunuyor. Simetrik bir düzen içinde özenle yerlerine oturtulan tanrı heykelleri, yaklaşık 10 metre yüksekliğinde dev tahtlara oturtulmuş. Bu heykeller dışında batı terasında aslan horoskop kabartması da bulunuyor. Aslan kabartması üzerinde özenle işlenen ay ve yıldızlardan astrolojik olarak Kommagene Kralı 1. Antiochos’un tahta çıkış tarihi olan 7 Temmuz 62 tarihi okunabiliyor.

Nemrut Dağı’nda gün batımı bu terastan muhteşem manzaralar eşliğinde izlenebiliyor. Her yıl hem tarihi kalıntıları incelemek hem de gün batımı manzarasını izleyebilmek isteyen binlerce ziyaretçi bu alana geliyor. Tören yolu olarak inşa edilen yolun uzunluğu yaklaşık 180 metre uzunluğa sahip olmasıyla dikkat çekiyor.