Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit'ten önemli mesajlar

ANKARA (AA) - Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit, kişi hak ve özgürlüklerinin temel güvencesi olan bağımsız yargı yoksa hukuk devletinin varlığından söz edilemeyeceğini belirterek, "Yargının, siyasal gücü elinde bulunduran yasama ve yürütme organı başta, tüm güç odakları karşısında bağımsız olması hukuk devletinin değişmez ilkesidir." dedi.

2019-2020 Adli Yıl Açılış Töreni, Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi'nde yapıldı.

Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit, törende yaptığı konuşmada, yeni adli yılı hukuk, demokrasi ve insan hakları bakımından başarılı geçmesi, millete ve tüm insanlığa hürriyet, adalet ve barış getirmesi dileğiyle açtığını söyledi.

Cirit, kişi hak ve özgürlüklerinin temel güvencesi olan bağımsız yargı yoksa hukuk devletinin varlığından söz edilemeyeceğini dile getirerek, "Yargının, siyasal gücü elinde bulunduran yasama ve yürütme organı başta, tüm güç odakları karşısında bağımsız olması hukuk devletinin değişmez ilkesidir." dedi.

Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesiyle parlamenter sistemden farklı bir kuvvetler ayrılığının gündeme geldiğini ifade eden Cirit, yargının tarafsızlık özelliği güçlendirilerek denge ve denetleme görevinin kuvvetlendirildiğini bildirdi.

Yargıtay Başkanı Cirit, 1982 Anayasası'nın birçok maddesinin değiştiği, bu anayasayı topluma dayatanların yargılandığı bir dönemde toplumun bütüncül ve tutarlı yeni bir anayasa oluşturulmasına ilişkin haklı beklentisine siyasilerin uzlaşmayla karşılık vermeleri gerektiğini söyledi.

Kamuoyuna açıklanan Yargı Reformu Stratejisi'nde öngörülen dokuz amacın tam anlamıyla gerçekleştirilmesinin, adalet sisteminin daha da güçlenmesine önemli katkılar sağlayacağına inandığını dile getiren Cirit, "Bu bağlamda hakimlerin coğrafi teminatının olması, yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi açısından olumlu bir adımdır. Özellikle yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, yargıda şeffaflık, savunma hakkının etkin kullanılması, adalete erişimin güçlendirilmesi ve yargıda verimliliğin artırılması, her zaman her yerde önemini koruyan temel başlıklardır." diye konuştu.

Cirit, stratejideki reformların kısa süre içinde uygulamaya geçmesini beklediklerini kaydetti.

Yargıya ilişkin konuların ön yargısız ortamlarda şeffaf şekilde, demokratik katılımla tartışılmasının, sorun çözme kapasitesinin gelişmesi bakımından önemli olduğunu vurgulayan Cirit, " Çatışma ve kavga, kurumsal ve toplumsal diyaloğun yerine geçerse çözümü kolay birçok teknik sorun, üst politik tartışmalara sıkışarak çözümsüz kalır. Bu sebeple, adli yıl açılışlarının halkın huzurunda, tüm tarafların katılımıyla şeffaf ve demokratik şekilde yapılmasının önemli olduğunu düşünüyorum. Bu yapıcı ve uzlaşmacı tutumumuza destek olan Türkiye Barolar Birliğine ve davetimizi kabul eden barolarımıza şükranlarımı sunuyorum." şeklinde konuştu.

- "Avrupa Birliği'nin tutumu tam bir skandal"

Avrupa Birliği Komisyonunun 29 Mayıs 2019 tarihli Türkiye raporunu eleştiren Yargıtay Başkanı Cirit, Fetullahçı Terör Örgütü'nün ( FETÖ) darbe girişiminin ardından ağır ve önemli suçlardan mahkum olmaları sonucu cezaevinde bulunan hakim, savcı ve yüksek yargı üyelerinin ihraç edilmelerinin bir zorunluluk olduğuna dikkati çekti.

Başkan Cirit, şöyle devam etti:

"Çağdaş hukuk sistemlerinde bunun dışında bir seçenek olamayacağını bilmek için hukukçu olmaya da gerek yoktur. Durum bu kadar açıkken 'yargı bağımsızlığı' kavramını, terör örgütüne bağlılık olarak anlayan ilerleme raporundaki ifadeler, söz konusu raporu değersiz bir kağıt parçasına dönüştürmüştür. Siyasi bir organ olan Avrupa Birliği, hangi hukuk anlayışıyla ve nasıl bir meşru gerekçeyle kendisini Türk Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yerine koymaktadır?

''Avrupa Birliği'nin bu tutumu, hukuk derslerinde okutulacak türden tam bir skandaldır."

- Yargının iş yükü

Yargıtayın iş yükü ve personel sayısı hakkında da bilgi veren Cirit, süreçte Yargıtay tetkik hakimlerinin başka görevlere atanması nedeniyle verimlilik kaybı yaşandığını söyledi.

Cirit, 2015'te 938 bin karar veren dairelerin, geçen yıl 511 bin karar verdiğini belirterek, Yargıtayda yüzde 45'lik verimlilik kaybı yaşandığına işaret etti.

Yargıtayda verimliliğin bu şekilde azalmasının, adli yargı sistemindeki genel iş yüküyle mücadelede önemli bir zaafiyete yol açtığını kaydeden Cirit, şöyle konuştu:

"Bunun en önemli sebebi, daha önce meslekte 5 yıllık kıdeme sahip tetkik hakimlerinin Yargıtayda görev yapmasına rağmen bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra stajdan kurayla ya da meslek kıdemi 5 yıldan az tetkik hakimlerinin Yargıtaya atanmasıdır. Bu durumun bir an önce düzeltilmesi amacıyla Yargıtay tetkik hakimliğine ya da Yargıtay tetkik hakimliğinden başka bir göreve yapılan atamalarda Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulunun bağlayıcı görüşünün alınması zorunlu olmalıdır. İki yıldan beri Adalet Bakanlığı nezdinde yoğun çaba yürütmekteyiz."

- "Dosyalar pinpon topu gibi..."

Bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesindeki temel amaçlardan birisinin de dosyaların büyük çoğunluğunun istinaf aşamasında sonuçlanması olduğunu hatırlatan Cirit, "Üzülerek belirtmem gerekir ki adli hizmetlerdeki kalite düşüklüğüne bağlı olarak dosyalar, pinpon topu gibi yargı mercileri arasında gidip gelmekte ve bir türlü kesin hükümle sonuçlandırılıp adli sistem dışına çıkarılamamaktadır." dedi.

Cirit, hukuk davalarının istinaf aşamasında kesinleşme oranının yüzde 75, ceza davalarında ise bu oranın yüzde 85 olduğunu bildirdi.

Davaların büyük oranda bölge adliye mahkemelerinde kesinleşmesinin bazı hak mağduriyetleri doğurduğunu belirten Cirit, bunun düzeltilmesi için bölge adliye mahkemesi kararlarına karşı kanun yararına bozma yolunun açılması, buna ilişkin kanuni düzenlemelerin yapılması gerektiğini vurguladı.

Cirit, başka bir sorunun da bölge adliye mahkemelerinin kararlarındaki farklılıkların mağduriyet oluşturması, bu durumun hak ihlallerine yol açması olduğunu ifade etti.

Yargıtay Başkanı Cirit, "Kamuoyunda rahatsızlık duyulan bir diğer husus da aynı olayda aldıkları ceza bakımından bir kısım sanıkların istinafta itiraza, bir kısmının ise Yargıtayda temyiz incelemesine tabi tutuluyor olması adil yargılanma hakkını zedeler niteliktedir. Bu halde suçlardan biri Yargıtay incelemesine tabi ise diğer suçların da bağlantılı olarak veya resen Yargıtaya intikali adaletsizliğe engel olacaktır." görüşünü dile getirdi.

- "Yargıtay Onursal Başkanı ve üyeleri hukuk fakültelerinde çalışabilsin"

Yargı Reformu Strateji Belgesi'nde hukuk fakültelerindeki eğitimin 5 yıla çıkarılmasının öngörüldüğünü hatırlatan Cirit, hukuk fakülteleri sayısındaki artışın önemli riskler doğurduğunu vurguladı.

Yargıtay Onursal Başkanı ve üyelerinin hukuk fakültelerindeki derslerde öğretim görevlisi olarak çalışmalarına imkan sağlayan kanuni bir düzenleme yapılması önerisini sunan Cirit, bunun nitelikli öğretim üyesi açığının kapatılması bakımından faydalı olacağını söyledi.

Bireysel başvuru ile temel insan hak ve özgürlüklerinin olay bazında belirlenmesi, ihlal edilen hakkın onarılması ve gerekli önlemlerin alınması için Anayasa Mahkemesine verilen yetkinin, mahkeme kararlarına yönelik temyiz mekanizması olmadığına işaret eden Cirit, toplumsal barışın korunması ve kişilerin hukuksal güvenliklerinin sağlanmasının da yargılamanın temel amaçları arasında bulunduğunu belirtti.

Cirit, "Yargıtayın uzman daireleri tarafından yıllara dayanan deneyim ve bilimsel tartışmalar sonucunda oluşturulan içtihatların, bu konuda uzmanlığı bulunmayan Anayasa Mahkemesi tarafından kaldırılması, hukuki öngörülebilirlik ve eşitlik ilkeleri üzerinde risklere yol açabilmektedir. Kararların bir yüksek mahkeme tarafından hukuka uygunluğunun denetlenmesi, mahkemeler tarafından verilen kararların doğru ve eşit şekilde tüm yurt düzeyinde uygulanması suretiyle hukuki güvenlik ve sosyal barışın sağlanmasına ve korunmasına hizmet ettiği ölçüde bir anlam ve değer ifade eder." değerlendirmesinde bulundu.