Farabi Kimdir?

Farabi, 870 – 950 tarihleri arasında, İslam tarihinin altın çağı olarak nitelendirilen dönemde yaşamış dünyaca ünlü filozof, gök bilimci, mantıkçı, müzisyen ve bilim adımıdır. Asıl adı, Ebu Nasr Muhhammed Bin Muhhammed Bin Tarhan Bin Uzluğ El – Farabi et- Türki olan ünlü düşünür batı dünyasında, Alpharabius adıyla anılmaktadır.

Muallim –i Sani lakabıyla ünlenen Farabi, Orta Çağ aydınları arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Hace – i Sane olarak da anılan Farabi, Aristo’dan sonra ikinci üstad olarak nitelendirilmektedir. Felsefe ve bilim alanında yaptığı çalışmaların yanı sıra, müzikle de ilgilenmiş ve özel bir çalgı icat etmiştir.

Farabi’nin mantık, felsefe ve dil bilimi alanında yaptığı önemli çalışmalarının yanı sıra, müzikle de ciddi anlamda ilgilenmiştir. El Kitab – ı Musiki – l Kebir adlı eseri yaşadığı dönemde yazılmış en önemli müzik kitabı olarak kabul edilmektedir. Dünya tarihinde önemli bir yere sahip olan Farabi, Aristo’dan sonra ikinci üstat, Muallim Sani olarak anılmaktadır.

İlk Yılları ve Eğitim Hayatı

Farabi’nin doğum yeri ve tarihi hakkında kesin deliller bulunmamakla birlikte güçlü rivayetler bulunmaktadır. Büyük Horasan bölgesinde Faryab bölgesinde dünyaya geldiği düşünülmektedir.

Farabi’nin ilk eğitimini ve mantık çalışmalarını dönemim bilim merkezi sayılan Bağdat’ta Hıristiyan Alim Yuhanna bin Haylan ile yaptığı düşünülmektedir. Yuhanna bin Haylan ile Aristo felsefesi üzerine kapsamlı çalışmalar yaptığı düşünülen Farabi, bu güçlü rivayetin yanı sıra, Aristo’nun eserlerini Arapçaya tercih eden bir başka ünlü alim Ebu Bişr Metta’dan da mantık eğitimi aldığıdır.

Dönemin en önemli ilim merkezlerinden olan Bağdat ve İskenderiye’de İslam ve Yunan felsefesi ile güçlü bağlantılar kurmayı başarmış ve ustalar dersler almıştır. Farabi hakkında ortaya atılan tezlerden en önemlisi yabancı dillere karşı başarılı olduğudur. Arapçayı Bağdat’a gelmesinden itibaren birkaç ay içinde öğrendiği söylenen Farabi, felsefe eserleri üretecek kadar Arapçayı bu kadar kısa sürede öğrenmesiyle dikkat çekmiştir.

Farabi hakkında bazı kaynaklarda 70 dil bildiği şeklinde rivayetler yapılmış olsa da şehir efsanesi olma ihtimali oldukça yüksektir. Dil alanında önemli alimler arasında sayılan İbn Serrac’dan gramer eğitimi almıştır. İbn Serrac’a mantık dersi vererek bu öğrenimi gördüğü düşünülmektedir.

Eserleri ve Başlıca Çalışmaları

Farabi’nin eserleri ve hayatı hakkında yapılan birçok çalışmaya göre 100 – 150 arasında esere imza attığı düşünülmektedir. Bu eserlerden sadece küçük bir bölümü günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Farabi üzerine yapılan akademik araştırmalar ve çalışmalar birçok eserin gün yüzüne çıkarılmasını sağlamaktadır.

Farabi’nin eserleri genellikle küçük risaleler şeklinde kaleme alınmıştır. Bu eserler arasında en önemlilerinden biri İhsa’ül Ulüm (İlimlerin Sayımı) eseridir. Bu eserin ardından bilinen ve Türkçeye de çevrilmiş olan bir diğer eseri Faziletli Şehirdir (El Medinetül Fazıla).

Farabi’nin en önemli çalışmaları mantık ve felsefe alanında yer almaktadır. Genellikle eserlerinde büyük düşünürlerin ve âlimlerin çalışmalarının açıklanması ve tanıtılması niteliği taşımaktadır. Döneminde birçok önemli batı eserini Arapçaya kazandırmayı başarmıştır.

Mantık ve dil felsefesi üzerine yaptığı çalışmalar sayesinde dünyaca bir üne kavuşmuş ve Aristo’dan sonra ikinci üstat olarak anılmıştır. Bunun dışında; siyaset felsefesi, din felsefesi, metafizik, psikoloji ve müzik gibi birçok farklı alanda çalışmalar yapmıştır.

Farabi hakkında yapılan çalışmalar arasında müzikte oldukça önemli bir yere sahiptir. Farabi’nin çalgısı ile ilgili birçok farklı efsane ve rivayet ortaya atılmıştır. Çalgısıyla herkesi uyuttuğu hakkında anlatılan efsane birçok kişi tarafından bilinmektedir. Farabi’nin kanun ve ud gibi çalgıları icat ettiği ve geliştirdiği yününde güçlü rivayetler bulunmaktadır.