Fuat Sezgin kimdir?

24 Ekim 1924 yılında dünyaya gelen Fuat Sezgin, Türk akademisyen ve yazardır. İslam tarihi, bilim ve teknoloji tarihi alanlarında yaptığı çalışmalarla Türkiye’nin yetiştirmiş olduğu en önemli bilim insanları arasında yer almaktadır. İlahiyat, İslam tarihi ve bilim tarihi alanlarında önemli çalışmalar yapan Fuat Sezgin, çalışmaları sayesinde yerli ve yabancı birçok bilimsel ödüle layık görülmüştür.

Türkiye’nin dışında Almanya’da uzun yıllar akademik hayatına devam eden Fuat Sezgin, sayısız eser kaleme almış ve yayımladığı makalelerle bilim dünyasına önemli katkılar sağlamıştır. İslam bilimleri alanında yaptığı çalışmalar hem doğuda hem de batıda önemli bir kaynak oluşturmaktadır.

Hayatı ve Eğitimi

24 Ekim 1924 yılında Bitlis’te dünyaya gelen Fuat Sezgin, 1943 – 1951 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Enstitüsünde İslami Bilimler ve Orientalistik alanlarında eğitim görmüştür. Aynı alanda akademik çalışmalar yürüten ünlü Alman orientalist Hellmut Ritter’in yanında ilk çalışmalarına başlamıştır.

Hellmut Ritter’ın yanında eğitim gören Fuat Sezgin, hocasının yönlendirmesi ile bilimlerin temeli olarak gördükleri İslam bilimlerine yönelmiştir. Hocasının tavsiyesi üzerinde İslami bilimlere yönelen Fuat Sezgin bu alanda önemli çalışmalara başlamıştır.

1950 yılında Arap Dili ve Edebiyatı bölümünde Buhari’nin Kaynakları adlı doktora çalışması ile en önemli çalışmalarından biri yapmıştır. İslam tarihi ve hadis bilimi açısından oldukça önemli bir yere sahip olan Buhari’nin hadislerinin sözlü kaynaklara değil, 7. Yüzyıla kadar uzanan yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya atmıştır.

Fuat Sezgin tarafından Buhari’nin hadislerinin kaynağının 7. Yüzyıla kadar yazılı kaynaklara dayandığı tezi batı oryentalist çevrelerde hala tartışma konusudur. 1954 yılında İslam Araştırma Enstitüsünde doçentlik unvanı alan Fuat Sezgin, Zeki Velidi Togan ile aynı kurumda çalışmalarına devam etmiştir.

27 Mayıs 1960 yılında yapılan askeri darbe ile akademik hayattan uzaklaştırılmıştır. 147’lilikler olarak isimlendirilen akademisyenler arasında yer alan Fuat Sezgin, tek bir valizle Avrupa’ya gitmek zorunda kalmıştır. Daha sonraki dönemlerde yaptığı açıklamalarda o dönemde aynı alanda çalışan oryentalistlerin kıskançlıklarıyla karşılaştığını ve büyük zorluklar yaşadığını ifade etmiştir.

Almanya’daki Çalışmaları ve Hayatı

1961 yılında Almanya’ya gitmek zorunda kalan Fuat Sezgin, Frankfurt Johan Wolfgang Goethe Üniversitesinde konuk doçent olarak dersler vermeye başlamıştır. 1965 yılında profesörlük unvanını alan Fuat Sezgin, Almanya’da da bilimsel çalışmalarının temel noktası Arap ve İslam kültürü olmuştur. Aynı alanda Almanya’da 1965 yılında habilitasyon çalışması yapmıştır. İstanbul’da başlayan 7. ve 14. yüzyıl Arap – İslam edebiyatı tarihi çalışmalarına Almanya’da devam etmiştir. Orientalistik çalışmaları günümüzde hala aşılamamış önemli bir kaynak eser olarak sayılmaktadır.

13 ciltlik orientalistik çalışmasının ilk cildini 1967 yılında, son cildini ise 2000 yılında tamamlamıştır. Fuat Sezgi’in en büyük çalışmalarından biri olan Geschichte des Arabischen Schrifttums, İslam’ın ilk dönemlerinden başlayarak; dini, tarihi, coğrafya ve haritacılığa kadar konuyla ilgili bütün ana ve yan bilim dallarını kullanmıştır.

1978 yılında Arabistan Kral Faysal Vakfı İslami Bilimler Ödülünü alan ilk kişi unvanına erişmiştir. Çalışmalarıyla günden güne yükselen kariyeri, J. W. Goethe Üniversitesi Arap ve İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsünde devam etmiştir. 1983 yılında burada müze kurarak müzenin direktörlüğünü de üstlenmiştir.

Fuat Sezgin, Süryanice, İbranice, Latince, Arapça, Almanca başta olmak üzere toplam 27 dili çok iyi derece biliyordur. Yaptığı çalışmalar ve adlığı ödüllerle bilim dünyasının saygın isimleri arasında yer almayı başarmıştır.

30 Haziran 2018 yılında İstanbul’da tedavi gördüğü sırada 93 yaşında hayatını kaybetmiştir. Cenazesine binlerce kişinin katıldığı Fuat Sezgin, Gülhane Barkı içindeki İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi önünde yer alana defnedilmiştir.