Kamu Spotu Nedir? Kamu Spotu Ne Anlama Gelir?

Ülkemizde son yıllarda bir hayli artış gösteren kamu spotu, Kamu Spotları Yönergesi 3 C maddesine göre hazırlanmakta ve bu yönerge kapsamında servis edilmektedir. Kamu spotu; kamu yararına faaliyet gösteren; vakıf, dernek, sivil toplum kuruluşlar ve kamu kurumları tarafından hazırlanan ya da hazırlatılan, üst kurul tarafından yayınlanmasının kamu yararına olacağına karar verilen, eğitici ve bilgilendirici ses, görüntü ve alt bantları olarak açıklanmaktadır. 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Kanunu çerçevesinde ilgili maddeler gereğince, üst kurulca kabul edilen tüm kamu yararı gözeten reklam ve filmler, televizyonlar tarafından ücretsiz ve reklam süreleri dışında yayınlanmaktadır.
Ülkemizde birçok bakanlık yaptığı yeni düzenlemeleri duyurmak, belirli konulara dikkat çekmek ve kamuoyunu aydınlatmak adına bu reklamları yayınlamışlardır. Bunun yanı sıra; Kızılay, Yeşilay vb. birçok sivil toplum örgüte de dikkat çekmek istediği konularda ve diğer kamu yararına gözetilen konularda çeşitli yayınlar yapmışlardı. Kanunda belirtilen kurumlarca hazırlatılan kamu spotlarının yayınlana bilmesi için üst kurulca kamu yararı kararı verilmesi gerekmektedir. Bu onayı almış tüm yayınların, seslerin ve alt bantların televizyon ve radyo kanallarında ücretsiz olarak, reklam süresine dâhil edilmeden yayınlatılması gerekmektedir.

2010 yılından itibaren birçok bakanlık ve kamu yararına faaliyet gösteren kurum medya araçlarını aktif olarak kullanmaya başlamıştır. Bu kapsam doğrultusunda; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Yeşilay vb. kurumlar çeşitli konularda kısa film ve reklamları yayınlamıştır. Gelişen teknoloji ve medyanın etkin gücünden yararlanmaları hedeflenen kurumların, Kamu Spotları Yönergesi kapsamında kamu spotu yayınlamaları mümkündür.

Kamu Spotu Nasıl Yapılır?

Kamu spotlarının yapıla bilmesi için öncelikle kurumların Kamu Spotu Yönergesi kapsamında yer almaları ve bu yönergede belirtilen şartları taşımaları gerekmektedir. Bunun yanı sıra kamu spotu için kullanılacak kampanya ya da bilgilerin kamu yararına olduğuna ilişkin kararın üst kurulca verilmesi gerekmektedir.

Kamu spotu uygulaması, kamu yararına faaliyet yürüten kurumların (STK, Bakanlık, Kamu Kurum ve Kuruluşları vb.) farkındalık ya da dikkat çekmek istedikleri konular için iletişim araçlarını kullanmalarını hedeflemektedir. Eğitim, sağlık, kadın ve çocuk hakları, şiddet ve hastalıklara yönelik önemli konularda yeni farkındalıkların oluşturulması için kamu spotları sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır.

Üst kurul tarafından kamu spotlarının özellikleri hakkında en dikkat çeken kural ise yapılması düşünülen yayının 45 saniyenin üzerinde olmamasıdır. Kamu spotlarında 45 saniye en üst sınır olarak belirlenmiştir. Toplumu yakından ilgilendiren ve kamunun yararına olacak tüm yayınların, ücretsiz olarak iletişim araçlarında yayınlanması mümkünüdür. Kamu spotlarında aranan bir diğer şart ise 45 saniye sınırıyla birlikte yapılacak yayının herhangi bir reklam içermemesidir. Kamu spotlarının yayınlanıp yayınlanamayacağına ilişkin tüm kararlar üst kurul tarafından verilmektedir.

Bir kurumun kamu spotu hazırlaması için öncelikle ilgili kurumlara bu talebini iletmesi gerekmektedir. Bununla birlikte kamu spotunun kanonu ve içeriğine dair tüm materyaller üst kurulun onayına sunulur. Kamu spotunda yer alacak olan; senaryo, seslendirme, oyuncular vb. daha birçok unsurun ilk onayın ardından sonra yeniden onay için ilgili üst kurula gönderilmesi gerekmektedir. Kamu spotlarının hazırlanması için kurumlar çeşitli ajanslarla çalışabilirler. Kamu yararına çekilecek olan filmlerde, yapım ekibi, yönetmen ve kamu spotunu hazırlayacak olan yönetmen, kurumların tercihine bırakılmıştır. Ancak, yönergede belirtilen şekliyle bu kamu spotlarının hazırlamasını yapacak kişilerle çalışılması, kamu spotunun üst kurul tarafından kabul edilmesinde etkili olacaktır.

İzleme Raporu doğrultusunda, kurumların genellikle üst kurula yaptıkları kamu spotu başvurularının üç hafta ve bir ay aralığında sonuçlandığı gözlemlenmiştir. Özellikle sivil toplum kuruluşları tarafından yayınlatılmak istedikleri kamu spotlarının üst kurul tarafından onaylanmış olmasına rağmen izleyici sayısının az olduğu saatlerde yayınladıkları görülmektedir. Prime time denilen izleyicilerin en yoğun olduğu saatlerde, kamu spotlarının yayınlanmasını talep eden kurumlardan çeşitli kanalların ücret talep ettikleri kayıtlara geçmiştir.

Kamu Spotları Yönergesi kapsamında düzenlenen tüm bu unsurlar neticesinde; süresi 45 saniyeyi geçmeyen, kamu yararı niteliği taşıyan ve farkındalık amaçlayan tüm yayınların, iletişim araçlarında ücretsiz olarak ve reklam süresi dışında yayınlanması ön görülmektedir. Kamu spotlarının yayın saatleri ve kurumların kamu spotu hazırlatmak için tercih edecekleri yöntemler serbest bırakılmıştır.

Günümüzde birçok kurum kamu spotları yayınlatmakta ve kamuoyunu bu kamu spotlarıyla hem bilgilendirmekte hem de farkındalık oluşturmaktadırlar. Şuana kadar birçok farklı bakanlık ve sivil toplum kuruluşu kamu spotu çekmiş ve yayınlatmıştır. Ülkemizde en çok dikkat çeken ve en önemli kamu spotları arasında; sigarayla mücadele, kadına ve çocuğa şiddet, imar barışı, terör vb. konularda çekilen kamu spotları yer almaktadır. Yeşilay, Sağlık Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı gibi birçok kurum kamu spotlarıyla sayısız konuda farkındalık oluşturmuş ve dikkat çekmiştir. Bakanlık ve diğer kamu kurumlarının yanı sıra çeşitli sivil toplum örgütlerinin de kamu spotu kapsamında yayın yapmaları mümkündür.