Hedonik Yeme Problemine Dikkat! Hedonik Beslenme Nedir?

Hedonik yeme eğiliminde olanların yiyecek tercihleri genellikle bireyin damak zevkine uyacak ve zevk vererek onu mutlu edecek yemekler olma özelliği taşımaktadır. Bilim adamı Macht, yaptığı araştırmada neşe ve mutluluk sırasında gıdaları lezzetli olduğu için yeme ya da sağlıklı olduğu düşünülen gıdaları tüketme tarzında “hedonik yeme”de artış gözlenmiştir.  

Bazen yemek yerken midemizi değil; duygularımızı doyuruyoruz Duygusal yeme, olumsuz duygularla başa çıkmada psikolojik bir destek olarak kabul edilmektedir. Bununla beraber, duyguları tanımlamada ya da algılamada zorluk yaşanması “tıkınırcasına (aşırı) yeme” ataklarını tetikleyebiliyor.

Bireyler duygularını yoğun bir şekilde yaşarken, duygularının gerçekte ne anlama geldiğini belirlemekte zorlanırlarsa, bu duygu durumu ile baş edemeyeceklerini düşünebiliyorlar ve kolaya kaçıyorlar.

Eğer, bireyler duygularını ifade etmekte zorlanırsa, yaşadıkları rahatsızlık verici durumdan, dikkatini besinler aracılığı ile dağıtarak kaçınma davranışı sergileyebiliyorlar. Bu davranış modelini ben de danışanlarımda sık sık gözlemliyorum. Olumsuz duygularla başetmek yerine; onlar için en kolay ve keyifli aktivite olan “yemek yeme” ye yönelebiliyorlar. Ben danışanlarıma böyle duygular hissettiklerinde yemek yemek yerine; spor yapmak, sevdiğiniz bir hobiyi yapmak, müzik dinleyerek açık havada dolaşmak, yürüyüş yapmak, el işi yapmak, kitap okumak, puzzle yapmak gibi aktiviteleri tavsiye ediyorum. Çok işe yarıyor…  

Obez kişiler mutsuz olduklarında genellikle ne yerler?

Bazı çalışnalar, obez kişilerin mutsuzluklarını azaltmak için dondurma tarzı şekerli besinler yemeye yöneldikleri gösterilmiştir. Obez bireylerde depresif belirtiler sık görülür. Obez bireylerin bu şekilde gıda alımına yönelmesi olumsuz duygulanımlarını azaltmak için kullandıkları bir başetme yöntemi olarak yorumlanmıştır.  

Stresli Olma Durumumuzu Yemekle Mi Maskeliyoruz?

Stresin duygusal yeme üzerine etkisinin tartışıldığı bir diğer yaklaşım ise, "maskeleme hipotezi”dir. Bu hipotez yemenin olumsuz duyguları gizleyebileceğini ileri sürmektedir. Çünkü aşırı doyumun neden olduğu hoşnutsuzlukla baş edebilmek, daha ciddi sorunlardan kaynaklanan stresle uğraşmaya göre daha kolaydır.  

Hangi duygular bize daha az yemek yediriyor?

Bilim adamı Mehrabian, gıda alım miktarı ile farklı duygu türleri arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Bu çalışmaya göre fazla gıda alımı sıkıntı, depresyon, yorgunluk duyguları sırasında olurken, az miktarda gıda alımı ise korku, gerilim ve ağrı duyguları ile ilişkili bulunmuştur.  

Mutluyken Daha Sağlıklı Besinler​Tercih Ediyoruz Araştırmacı Lyman, olumlu duygular sırasında sağlıklı gıda alımına eğilim varken, olumsuz duygular sırasında ise zararlı gıda alımına yönelimin daha fazla olduğunu göstermiştir. Bazı araştırmacılar daha pozitif ruh hali ile günlük meyve-sebze tüketiminin yüksek olması arasında güçlü bir ilişki olduğunu bildirmiştir.  

Duygusal açlığı nasıl kontrol edebiliriz?

Duygusal yeme davranışını kontrol etmek ya da tamamen ortadan kaldırmak için öncelikle bu davranışı fark etmek gerekir. Daha sonra duygusal yeme davranışını ortaya çıkaran tetikleyici duygu ve düşüncelerin anlaşılması gerekir. Hangi aşamada, hangi olayda ya da hangi duygunun ortaya çıkmasıyla yeme ihtiyacının doğduğu fark edilirse buna göre bir yol haritası çizilir.

Bu aşamada mutlaka bir Klinik Psikolog ile çalışılmalıdır. Yaşanan olumsuz duyguları yönetme becerisi gelişirse kişinin bu duygulardan kaçması ve farklı yollarla rahatlamak için yiyeceklere yönelmesi engellenecektir. Olumsuz duygularla başa çıkmayı öğrenmek bir süreç gerektirdiği için bu süreçte duygusal rahatlama için yemek yerine spor, yoga ya da kişinin ilgi alanına uygun alternatif aktiviteler yardımcı olacaktır.

Ve tabi bu davranış biçiminin alışkanlık haline gelmesi çok önemlidir. Beslenme ve Duygu Günlüğü Tutun Duygusal yemenin boyutunun farkedilmesi, gün içerisindeki beslenme durumunun saptanması için kişilere beslenme günlüğü tutmalarını tavsiye ediyorum.

3 gün, 5 gün veya 7 gün boyunca sabah kalkış saati itibariyle yatış saatine kadar geçen süreçte yediği ve içtiği tüm besinleri miktarı ve saatiyle birlikte yazmasını istiyorum; bu sayede kişinin beslenmesi hakkında daha iyi bilgi sahibi olabiliyorum. Hatta beslenme günlüğünde kişi duygularını da not alabilir. Örneğin “pişmanım”, “çok geldi”, “aslında aç değildim ama yedim”, gibi gibi.

 Bu günlük hem Diyetisyen hem Psikolog tarafından incelenmelidir. “Duygusal yeme” , “tıkınırcasına(aşırı) yeme”, gibi durumları sık sık yaşayan bir kişiyseniz mutlaka bir Diyetisyen, Endokrinolog ve Psikolog desteği almalısınız. Ekip çalışması ile tedavisi mümkün olan bu tarz beslenme davranış bozukluklarından kurtulmanız mümkün; yeter ki siz durumu farkedin ve harekete geçin!